Mgła w Polsce w latach 1973-2020 – częstość występowania, widzialność i bezpieczeństwo na drogach oraz powiązanie z jakością powietrza (na podstawie publikacji Olgi Zawadzkiej-Mańko i Krzysztofa M. Markowicza)
Mgła to powszechne i potencjalnie niebezpieczne zjawisko, którego występowanie i charakterystyka związane są z warunkami meteorologicznymi oraz jakością powietrza. Badanie oparte na wieloletnich danych z polskich stacji meteorologicznych IMGW-PIB pokazuje, w jaki sposób zmieniała się częstość występowania mgieł, ale także ich najważniejszy z punktu widzenia bezpieczeństwa parametr – widzialność we mgle.
Czym jest mgła?
Mgła powstaje w wyniku kondensacji pary wodnej na cząstkach aerozolu atmosferycznego blisko powierzchni ziemi. Przyjmuje się, że mamy do czynienia z mgłą, kiedy widzialność spada poniżej 1000 m. Widzialność to miara przezroczystości powietrza, określana jako największa odległość, z której mogą być jeszcze widoczne obserwowane obiekty.
Na występowanie lub brak mgły wpływ mają zróżnicowane czynniki, takie jak topografia, zbiorniki wodne czy typ podłoża. Mgła może stanowić poważne zagrożenie, powodując straty gospodarcze i zagrożenie życia – szczególnie ze względu na wypadki drogowe oraz wydłużenie czasu transportu ludzi i towarów. W rolnictwie mgła może z jednej strony zwiększać ryzyko chorób roślin, a z drugiej – poprawiać wydajność upraw. Sprzyjającymi warunkami dla jej powstawania są niska temperatura i brak wiatru, czyli czynniki typowe dla chłodnej pory roku, co dobrze ilustruje poniższa grafika, przypominająca o jesiennych mgłach w listopadzie.
Średnia roczna liczba godzin z mgłą w danym miesiącu (górna część) i liczba dni z mgłą (dolna część) w Polsce w latach 1973–2020.
W analizowanym okresie 1973-2020 średnia liczba dni z mgłą była zróżnicowana w skali kraju, przyjmując wartości w przedziale od 40 do 77 dni w roku.
Dla całego okresu objętego badaniem odnotowano wyraźny trend spadkowy dla liczby dni z mgłą, co – w najprostszym ujęciu – można uznać za konsekwencję wzrostu średniej temperatury w Polsce, przy czym spadek ten był silniejszy przed rokiem 1990 niż w późniejszym okresie.
Względny trend zmiany [%] liczby dni z mgłą w dwóch okresach: 1973-1989 (lewa połowa okręgu) i 1990-2020 (prawa połowa okręgu).
Po roku 1900 zauważalny jest spadkowy trend dla parametru widzialności we mgle, co najprawdopodobniej związane było ze zmianą typu emisji atmosferycznych pochodzenia antropogenicznego. W najprostszej interpretacji można przyjąć, że spadek aktywności przemysłowej w Polsce został zastąpiony niską emisją z indywidualnych systemów grzewczych w gospodarstwach domowych, których liczba gwałtownie wzrosła po 1990 roku. Zmiana ta prawdopodobnie wpłynęła na dominujący typ aerozoli atmosferycznych, odpowiadających za charakterystykę mgły, w tym parametr widzialności, co z kolei przekłada się m.in. na pogorszenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Trend zmian parametru widzialności we mgle [liczba metrów na dekadę] w dwóch okresach: 1973-1989 (lewa połowa okręgu) i 1990-2020 (prawa połowa okręgu).
Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami badań w oryginalnej publikacji.
